Ik kom uit een echt middenstandsgezin. Mijn vader was smid en mijn moeder deed de winkel. We hadden in de jaren ‘60 en ‘70 de grootste winkel van het dorp, waar werkelijk alles te koop was. Van huishoudelijke en cadeauartikelen tot ijzerwaren en gereedschappen, van oliekachels tot tuingereedschappen en van fietsen tot speelgoed. Met gemiddeld drie tot vijf bruiloften per week (in een dorp van 4000 zielen!) gingen de spullen voor uitzet als zoete broodjes over de toonbank. Op de top werkten er 8 mensen in de winkel en de smederij.
De komst van de Makro
De eerste verandering die ik me nog kan herinneren was de komst van de Makro. Dit bedrijf heette een groothandel te zijn maar de pasjes waren in principe vrij beschikbaar voor eenieder. Dit opende de weg naar andere tijden. Geld was daar niet de belangrijkste aanleiding voor. De spanning van de vernieuwing en het enorme aanbod wel. Nieuwe markten met veel aanbod waren aantrekkelijk en gaven aan de bezoekers een gevoel als een kind in een snoepwinkel.
Bouwmarkten en meubelboulevards
Al snel volgde de bouwmarkten zoals Gamma en Praxis, op de voet gevolgd door tuincentra. Eerst nog in een bescheiden afmeting (voor toen al heel groot), maar later leken de winkels in oppervlakte te exploderen. Meubelboulevards deden hun intreden en ook daar was schaalvergroting het credo. Met als kers op de pudding een Ikea waar je heerlijk kunt verdrinken in een enorm aanbod van dingen die handig zijn, maar waarvan je veel gewoon niet nodig hebt en tóch koopt.
Online verkoop
Mijn ouders zagen het gebeuren en hadden aanvankelijk veel verzet, maar later realiseerden ze zich dat deze beweging niet te stoppen was en richtten daar hun toekomst op in. Ik heb me vaak afgevraagd waar deze tendens van schaalvergroting zou eindigen. Ik denk nu dat met internetverkoop de ultieme schaalvergroting is bereikt. Het zal zeker nog wel even doorgaan met de ontwikkeling van koopgemak via internet, maar groter dan de wereld bestaat niet meer. De ultieme bedreiging van de detailhandel is bekend! En nu?
Paniek
Paniek in dorpen én steden. Want niet alleen de dorpen lopen leeg, maar ook de steden worden op haar ultieme bestaansrecht (een verzorgende samenleving) aangetast. Dezelfde paniek die mijn ouders voelden maakt zich nu meester van gemeentebesturen en middenstanders in steden. Er is geen dorp of stad meer waar het onderwerp van behoud van detailhandel niet op de agenda staat en iedereen weet hoe het komt en wat er moet gebeuren. Internet is de boosdoener en ondernemers moeten worden beschermd tegen verhuurders en oneigenlijke concurrenten (webwinkels). Burgers moeten weer gaan kopen in hun eigen woonplaats. Dat is de enige manier om het tij te keren!!!
De Retail agenda
De overheid neemt het voortouw met het opstellen van de Retail agenda, een ingewikkeld academisch (en vooral ambtelijk) opgestelde toverformule, waarbij via 20 (!) afspraken tussen stakeholders de toekomst voor een bestendige Retail gewaarborgd moet worden. Wat mij betreft is de Retail agenda het grootste dode paard wat de overheid ooit bedacht heeft.
Ondernemers
De consument laat zich niet in een keurslijf van wie dan ook dwingen. De consument moet verleidt worden en de enige die dat kan is de competente middenstander. De winkelier die weet wat de klant wil, onder meer verrassing en continue vernieuwing heeft de toekomst, ook naast internet. Internet heeft van de consument geen zombies gemaakt zoals de pessimisten ons graag doen geloven. Ze hebben ons kritisch gemaakt. En winkeliers moet opnieuw het vakmanschap krijgen om de klant te bereiken. Daarmee wordt Middenstand weer een vak en wordt de middenstander weer een ondernemer. En de rol van de overheid is wat mij betreft dan alleen maar faciliterend in plaats van betuttelend.
Lang leve de middenstand!